Bexosiyat uy

Hozir izlayotgan odamlaringiz bu uyda bor-yo‘g‘i sakkiz yil yashashdi

Shahodat juda sinchkov. Buning ustiga, o‘ta qiziquvchan. Bir narsa ko‘ziga ajabtovur ko‘rindimi, tamom, shuni miridan-sirigacha o‘rganmasdan qo‘ymaydi. Mana, necha oydirki, uy izlyapti. Viloyat markazida olti yildan buyon sotilmay turgan hovlining oldidan o‘tib ketadi-yu, uning eshigiga osilgan e’londagi raqamlarni qayta-qayta teradi. Ammo doim “Bu raqam bilan vaqtincha ulanolmaymaysiz” degan shirinsuxan xonimning ovozini eshitadi.

Hovlining shundoq oldida daraxtlar bor. Tashqi tomondan qaraganda tuppa-tuzuk uy. Darvozalari ham mustahkam. Mana shunday uyi bo‘lishini ijarada yashab o‘tirgan qaysi kishi istamaydi, axir. Oxiri Shahodat shu hovliga yondosh uy egalari bilan bir surishtiruv o‘tkazishga qaror qildi.

— Voy, bu hovli sotuvga qo‘yilganiga olti yil bo‘ldiyov, — eshikni darrov ochgan ayol Shahodatning «Uy egalarini qanday topsam bo‘ladi» degan savolidan hayajonlanib so‘zga tushdi.

— Nega hech sotilmayapti?

— Voy, siz shu yerlikmasmisiz? —ayolning ko‘zlari katta-katta bo‘lib ketdi.

Shahodat dabdurustdan shu yerlikmasmisiz degan so‘roqdan hayron qoldi.

— Yo‘q, yaqinda ko‘chib keldik. Asli Kogonlikmiz.

— Tushunarli, — bosh chayqadi ayol. — Unda kiring, bir piyola choy ustida gaplashamiz, mehmon, — deya Shahodatni uyi tomon boshladi.

— Men yigirma yil oldin shu mahallaga kelin bo‘lib tushganman. O‘shanda ham bu uyda biror zog‘ yashamasdi. Uy ham xarobadan farq qilmasdi. Bugun sizning ko‘zingizni o‘ynatayotgan daraxtlarning birortasi yo‘q edi. Qaynonam saharda turib darvoza oldini supurishga chiqqanimda qattiq tayinlagani hamon yodimda.

— Sohibaxon, o‘zingiz yolg‘iz chiqmang. O‘g‘lim yoningizda tursin. Keyin ikki qulog‘ingizga zirakdek ilib oling, aslo mana bu xarobo uy tomon o‘tmang.

Men hayron qolganman. Tabiiyki, turmush o‘rtog‘imdan qaynonam nega bunday shart qo‘yganini so‘raganman.

Bilasizmi, siz xaridor bo‘layotgan hovli bexosiyat. U yerga kim ko‘chib kelsa, bir baloga yo‘liqqan bo‘larkan. Men kelin bo‘lib kelgunimcha, uch oila yashagan, birining o‘g‘li oddiy ari chaqqanidan o‘lgan, bir gal uy yonib ketgan, bir egasining esa oyoq-qo‘li shol bo‘lib qolgan, — ayol gap orasida yoqasiga tuflab qo‘yishni unutmadi. — Hozir izlayotgan odamlaringiz esa o‘n besh yilcha avval ko‘chib kelishdi. Hamma “Bu uyning fayzi yo‘q, boshingga musibat tushadi” desa ham, arzon-garov olishdimi, nima balo, hech kimga quloq osishmadi. Rosa daraxtlar ekishdi, ta’mirlashdi, bir yil deganda epaqaga keltirishgandi, besh yashar o‘g‘illarini shundoq ko‘chada mashina urib ketsa bo‘ladimi... Xudo qayg‘urdiki, bola omon qoldi. “Biz sizni ogohlantirgandik” deya qo‘ni-qo‘shni aytsa ham, “Peshanada borini ko‘ramiz”, deb sakkiz yil shu yerda yashashdi.

Shahodat qo‘rquvdan titray boshladi. Hamsuhbati aytgan har bir voqea ko‘z o‘ngidan o‘tib, uni larzaga solardi. Axir yuragi toshmas, uch bolaning onasi u ham.

— Keyin-chi... — dedi u ovozi titrab. — Nahot avtohalokatdan omon qolgan bola dunyodan ko‘z yumgan bo‘lsa?

— Yo‘q, Mirsodiq akani poytaxtga ishga chaqirishdi, shu bilan ko‘chib ketishdi. Ammo uy ko‘rib turganingizdek sotilgani yo‘q. Kim ham oladi, deysiz?

Shahodat mezbonga rahmat degancha, katta sariq rangli qog‘ozga yozilgan e’lon tomonga qaramasdan tez-tez yurib ketdi.

Uynnig bexosiyatligini bildi-yu, sirini anglolmadi. Xuddi boshqalardek.

Urush yillarida xuddi shu hovli o‘rnida raisning uyi bo‘lgani, u butun qishloq ocharchilikdan qiynalgan bir paytda xalqning nonini o‘g‘irlab bolalariga yedirgani kasofati nevarasiga urganini qishloqning bugungi odamlari bilmaydi. Ikkinchi egasi zino yo‘llariga yurgani haqida ham oldingilar bilishardi. Uchinchisi esa shifokor bo‘la turib, bemorlarning cho‘ntagiga qarab, operatsiyalar o‘tkazgan edi. Shu hovlini obod qilishga uringan Mirsodiq aka esa bir odamning iltimosini katta pora evaziga bitkazib bermoqchi bo‘ladi. Shu kuni belgilangan uchrashuv payti esa o‘g‘li avtohalokatga uchrab, bu niyatidan qaytadi...

Ha, odamlar bexosiyat deya uyni ayblashadi, uning devorlari adashgan kishilarning gunohiga guvohligi haqida esa o‘ylab ham ko‘rishmaydi.

MUXLISA