Yer yuzida vaqt tezlashdi — olimlar xulosasi

Butunrossiya fizika-texnika va radiotexnika o‘lchovlari ilmiy-tadqiqot instituti vaqt, chastota va Yerning aylanish parametrlarini aniqlash bo‘yicha davlat xizmati bergan ma’lumotga ko‘ra, 2021-yil — Yer aylanishining tezlashishi tufayli 2020-yilga nisbatan qisqaroq bo‘ladi.

Tadqiqotlar natijasi o‘laroq, o‘tgan bir yil davomida tezlashgan 28 kun aniqlangan, masalan 19-iyulda kun odatdagidan qisqa, ya’ni 1,4 millisekundga qisqargan. Olimlar Yer aylanishining tezlashishi tufayli yil davomiyligini ba’zan bir soniyaga qisqartirishi mumkinligini istisno etmaydilar, chunki kunduzgi yorug‘lik atom soati bilan o‘lchangan universal vaqtni bosib o‘tishni boshlagan edi.

So‘nggi o‘n yilliklarda «aylanma» kun uzoqroq bo‘lgan. Shuning uchun bir yarim yilda UTC (Umumjahonning kelishilgan vaqti) vaqt o‘lchoviga qo‘shimcha soniya qo‘shishi kerak edi. Ammo so‘nggi to‘rt yilda kunning uzunligi, ya’ni Yerning aylanishi bilan belgilanadigan vaqt o‘lchovi atom kunining davomiyligiga deyarli teng bo‘lgani bois UTC vaqt o‘lchoviga sakrash soniyasini kiritish talab qilinmadi. Agar Yer aylanishining tezlashishi bir xil tempda davom etsa, endi aksincha UTC shkalasiga soniya qo‘shish kerak emas, balki ayirish kerak bo‘ladi.

1972-yildan beri har xil yillarda kunduzgi soatni to‘g‘rilash uchun jami 27 soniya qo‘shildi. Birinchi marta bunday «sakrash» sekundiga 1972-yil 1-iyulda, oxirgi marta esa 2016-yil 31-dekabrga o‘tar kechasi, 2017-yil 1-yanvarga qo‘shilgan edi.